Unión Cerrajera de Mondragón (UCEM), Bergarako lantegia

Identifikazio eremuaArea de identificación

Erreferentzia kodeaCódigo de refencia
BUA-AMB 0046026

IzenburuaTítulo
Unión Cerrajera de Mondragón (UCEM), Bergarako lantegia

Hasiera dataFecha inicial	Bukaera dataFecha final
1899	1989

Deskribapen mailaNivel de descripción	Signatura topografikoaSignatura topográfica	DigitalizatutaDigitalización
Funtsa		Ez

Tamaina eta euskarria Tamaño y soporte
24 irudi positibo

Titulartasuna Titularidad
Pribatua

Saikapena Clasificación
Unión Cerrajera de Mondragón (UCEM) Bergarako lantegia

Testuinguru eremuaArea de contexto

Ekoizlearen izena Productor
Unión Cerrajera de Mondragón (UCEM), Bergarako lantegia

Historia administratiboa Historia administrativa

Unión Cerrajera lantegiaren aurrekariak 1869. urtera arte doaz. 1869an, Jose Vergarajauregui eta Jose Maria Resusta jaunek, Arrasaten, Vergarajauregui, Resusta y Compañía sozietatea sortu zuten. Ekimen horren arrakasta hasiera-hasieratik agertu zen, kapital-ekarpen berriak egin eta inguruko beste lantegi batzuk eskuratu baitzituzten; 1887 inguruan Txakolin tailerra, eta 1890ean Hijos de Echeverria y Compañía. Instalazioetarako makina modernoak ekarri zituzten, aprobetxamendu hidraulikorako zentralak eraiki zituzten, eta ekoizena bi alor zehaztuetan dibertsifikatu zuten: fundizioa eta sarrailagintza. Ordurako antzematen dira jadanik etorkizunean enpresaren ezaugarriak izango direnak: autohorniketarako joera, eta industria integrala izatea. Azkenik, La Cerrajera Guipuzcoana enpresarekin batzen denean (enpresa hori lehiakide zuzena izateko sortua izan zen 1901ean), Sociedad Anónima Unión Cerrajera enpresa sortzea ahalbidetuko da 1906an. Hazkuntza indartsu horren inguruan eraikiko da, 1900. urtean Bergarako lantegia. Hasiera-hasieratik lantegiaren xedea izan zen altzairua ijeztea (laminatzea) eta txapa eta profilak fabrikatzea; horrela, Arrasateko zentroa hornitzen zen eta han manufakturak egiten zituzten. Horretarako, makineriako azpiegitura gero eta handiagoa izan zuen: lau labe Siemens, altzairua galdatzeko, bi labe garai, Siemens labeak elikatuko dituen burdina ekoizteko; arbastu-trena, altzairu-totxoak egiteko; zumitzen ijezketa-trena; txapa meheen trena; profilen trena; eta makineria osagarrietan, oso aulera zabala (besteak beste, birberotzeko labeak, mahai jasotzaileak, profilen zuzengailuak eta askotariko motoreak). Bestetik, bertako instalazioek, azpiegitura hori guztia euren baitan hartzen zihoazen instalazioek, azkenean benetako poligono industrial bat osatu zuten, honako elementu hauekin: labe garaiak, galdatzeko industria-nabeak, txaparako eta ijezketarako pabiloiak, tailer mekanikoak, bulegoetako eraikina, biltegiak, hondakindegiak, txatar-biltegia, ikaztegiak, turbinak, argindar-azpiestazioak eta trenbide linea bat. Industrialde handi honen ondoan, gainera, enpresak oso laster kolonia bat eraiki zuen honako elementuekin: eskola txikia, kapera, ekonomatoa eta etxebizitza-bloke batzuk. Hirurogeiko hamarkadan aldaketa sakoneko garai bat hasiko da. Aldaketon artean, honako hauek azpimarratu ditzazkegu: 1969an txapa ekoizteari laga zioten, 1963tik aurrera instalazio berriak eraikiko dituzte, 1965etik aurrera etengabeko galdaketa (kolada) ezarriko da, eta 1965-1977 urteen artean lau labe elektriko jarriko dira. Altzairutegi berria, behin Union Cerrajera desagertu eta Corporacion UCEM sortzen denean, Aristrain taldean sartu zen 1987an, Altos Hornos de Bergara izenarekin; 1998an, berriz, Aceralian sartu zen eta Aceralia 2001etik aurrera Arcelor taldean dago sartuta.

Zaintzaren historia Historia de la custodia

1989an egindako txostenaren arabera, Union Cerrajerako Bergarako lantegiko artxiboa kaperan zegoen gordeta. Hortik, agiri batzuk lehengo jangelako geletara eraman zituzten, eta orduan aurkibide topografiko bat egin zuten, horretarako kontratatu zituzten bi lizentziatuak. 1994an dohaintzaren bidez eman zuten fondoa. Lehenengo, Udal Artxiboak Errekalde jauregian zituen geletara eraman zen, eta gero, 1995ean, Udaletxera bertara. Hemen, aurkibide topografikoaren arabera, signaturak jarri zitzaizkien instalazio-unitateei. Urte horretan bertan, Eusko Ikaskuntzarekin sinatutako hitzarmen baten bidez, aurkibidea eta signatura berriak alderatu ziren eta fondoaren inbentario orokor bat egin zen.

Sarrera modua Forma de ingreso
Udalari egindako dohaintzaren bidez, 1994ko irailaren 26ko udal erabakiaren arabera.

Edukiaren eta egituraren eremuaArea de contenido y estructura

Dokumentu mota Tipo de documento

Edukia Contenido

Unión Cerrajera de Mondragón enpresaren Bergarako lantegiak sortutako dokumentazioa. Unión Cerrajera enpresak garrantzi handia izan du siderometalurgiaren sektorean; enpresa integrala izatea izan du ezaugarri. Bergaran auzo oso bat sortu du bere inguruan, eliza, eskola, ekonomatua, liburutegia, jangela, erizaintza eta etxebizitzekin. Bergarako enpresarik handiena izan da. Artxiboak produkzio prozesuari buruzko informazioa eta ekonomia, lan arloko eta gizarte gaien berri ematen digu.

Sarrera berriak Nuevos ingresos
Izaera itxia duenez, ez da aurreikusi beste elementu batzuk eskuratzeko aukerarik.

AntolakuntzaOrganización

Fondoaren antolaketak hasierako garaian irizpide funtzionala agertzen du; funtzionaltasuna ikusten da bai korresondentzia komertziala antolatzeko hurrenkeran, bai artxiboko material berezia erabiltzean (karpetak eta sailkatzeko gailuak), Union Cerrajerako filiala zen Roneo etxeak fabrikatua, alegia. Sailkapen-koadroan dagoen dokumentazioa hiru ataletan egituratu da: - Jarduera industriala (Ekoizpena, Hornitzaileak, Bezeroak, Instituzioak eta Erakundeak). - Kontabilitatea (Orokorra, Lagungarria, Banketxeak, Nominak). - Pertsonala (Plantilla, Laneko Segurtasun eta Higienea, Lan Harremanak, Gizarte-ekintza). Honako serieak daude zehaztuta, alderdi tematikotik, antolagarritik edo tipologikotik duen koherentziagatik: korrespondentzia, katalogoak, kontabilitate liburuak, tailerretako liburuak eta nominak.

Erabilera baldintzen eremuaArea de condiciones de acceso

Hizkuntza (k) Lengua (s)
Orokorrean gazteleraz dago. Dokumentu batzuk ingelesez, frantsesez eta alemanez.

Ezaugarri fisikoak Características físicas
Fondoaren kontserbazio egoera ona da.

Deskribapen tresnak Instrumentos de descripción
Inbentarioaren kontsulta eskuragarri dago Udal Artxiboan bertan, Artxiboko web orrian (http://bergarakoartxiboa.eus), edo Dokuklik datu-basean (http://www.snae.org ).

Erlazionatutako dokumentazioaren eremuaArea de documentos relacionados

Iturri osagarriakFuentes complementarias

Iturri osagarriak artxiboan Fuentes complementarias en el archivo
Ahozko artxiboa, langile batzuei egindako elkarrizketen transkribapena (1996)

Bibliografia Bibliografía
IBAÑEZ, M., A. Santana, M. Zabala. Casa, familia y trabajo en la historia de Bergara. Bergara 1994. AGUIRRE, I. El valle del Deva: estudio de geografía urbana e industrial. Madrid 1987.