Ehungintza sektorea gaur egun

Industria-iraultzatik, ehungintza sektoreko langileek esplotazioaren aurka borrokatu dute lan-baldintza duinak aldarrikatuz. Hala ere, mundu osoan zehar arroparen industriako langileak, gehienak emakumeak, lan baldintza onartezinak jasaten dituzte egunero oraindik ere.

Oinarrizko lan eskubideen aldarrikapenaren eredu argi eta lehenengoetariko bat New Yorkeko ehun lantegi batean lan egiten zuten emakume talde batena da. 1857ko martxoaren 8an, bizi zituzten lan baldintza kaskarren aurka borrokatzeko kalera ateratzeko erabakia hartu zuten. Emakume langileen eskubideen alde borrokatzeko lehenengo mugimenduetarikoa izanik, martxoak 8a Emakumearen Nazio Arteko Eguna bezala aitortu zuen ONUk 1971. urtean.

Emakumeen lan eskubideen aldarrikapenaren testuinguru horretan, New Yorken (1911. Urtean) Shirtwaist alkandora fabrikak su hartu zuen[1] bertan lan egiten zuten 123 emakume eta 23 gizon gazte hil ziren. Fabrika erretzearen arrazoiak ez dira guztiz argiak; nahita izan zen emakumeen aldarrikapenekin bukatzeko edo segurtasun neurririk ez zeudelako. Hala ere, EEBBko fabrikatan segurtasun neurri berriak ezartzea ekarri zuen gertakari honek.

XIX. mendearen erdialdean eta XX. mendearen hasieran, Estatu Batuetako eta Europako langile emakumeek 10 orduko lanaldia, amatasun eta edoskitze baimenak, haurren lana debekatzea, lanbide heziketa eta sindikatu bateko kide izateko eskubidea aldarrikatzen zituzten.

Jantzigintzako emakumeen borrokak hobekuntzak ekarri zituen lantegietako lan-baldintzetan, batez ere Bigarren Mundu Gerraren ondoren. 70eko hamarkadara arte, jantzigintza sektore industrial oso garrantzitsua zen herrialde aberatsetan, baina 80ko hamarkadatik aurrera, politika neoliberalen bultzadarekin, arropa ekoizpenaren deslokalizazio masiboa hasi zen.

Gaur egun, modako nazioarteko enpresek bezeroak liluratzen dituzte, beren diseinuak etengabe eguneratzen eta beren produktuak prezio baxuetarako eskaintzen. Bitartean Txinako, Marokoko, Bangladesheko, Hondurasko edo Errumaniako emakume langileak, egunean 12 ordu baino gehiago lan egiten dute, beren oinarrizko beharrak ia betetzen ez dituzten soldaten truke.

-

[1] Bertsio ezberdinak badaude ere, adostasun handia dago feminismoaren kolorea morea izatearen arrazoia Shirtwaist alkandora lantegian gertatutako ezbeharrarekin harremantzerako orduan. Batzuek dioten gizonentzako more koloreko alkandorak egiten zituztela bertan, beste batzuek ordea fabrika erretzerako orduan more kolore antzeko kea atera zela.

Triangle Shirtwaist Factoryko sutearen ondorengo protesta, New Yorkeko hondamendi industrialik hilgarriena. (1911)
Argazkia: Triangle Shirtwaist Factoryko sutearen ondorengo protesta, New Yorkeko hondamendi industrialik hilgarriena. (1911)
Iturria: Getty Images

Triangle Shirtwaist Factoryko biktimen aldeko dolua. New York, 1911.
Argazkia: Triangle Shirtwaist Factoryko biktimen aldeko dolua. New York, 1911.
Iturria: Getty Images